.: Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA)
Strona główna
Aktualności
Historia obozów
Władze zwierzchnie
Obozy zagłady
Obozy koncentracyjne
KL Lublin (Majdanek)
   Obóz
    Założenia i budowa
    Organizacja obozu
    Obsada stanowisk
    FKL
   Podobozy
   Więźniowie
    Oznaczenia
    Funkcyjni
    Samopomoc i konspiracja
   Ucieczki
   Warunki bytowania
   Eksterminacja
   Grabież
   Kalendarium
   Obóz NKWD
   Procesy zbrodniarzy
   Muzeum
   Galeria
   Zdjęcia archiwalne
   Zdjęcia współczesne
Biogramy
Eksperymenty
Dokumenty
Słowniczek obozowy
Filmy
Czytelnia
Autorzy
Linki
Bibliografia
Subskrypcja
Wyróżnienia
Księga gości

WVHA
IKL
RSHA

Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy
(RSHA, Reichssicherheitshauptamt)

owstał na mocy rozporządzenia Himmlera z 27.09.1939 r., a u podstaw tej decyzji leżało scalenie organów Policji Bezpieczeństwa (Sipo) ze Służbą Bezpieczeństwa SS (SS-SD). Fuzja ta umożliwiała w warunkach wojny światowej koordynowanie inicjatyw i działań z zakresu likwidacji wszelkiego oporu na terytoriach przyszłych państw okupowanych i nowych zadań, które miały być w przyszłości postawione przed całą organizacją SS. Do tego czasu bowiem Służba Bezpieczeństwa SS ograniczała swoje zadania do monitorowania sytuacji wewnętrznej w Niemczech, stąd też zakres jej obowiązków został rozszerzony na terytoria okupowane bądź wcielone do Rzeszy. To z kolei powodowało, że służby policyjne musiały być przygotowywane i przygotowane do zadań w skali ogólnoeuropejskiej, a wiec wyspecjalizować się w działaniach w nowych uwarunkowaniach etnicznych, kulturowych i geograficznych. Ekspertyzy sporządzone na podstawie zebranych przez SS-SD materiałów były wykorzystywane w akcjach prowadzonych przez Sipo, której najważniejszymi trzonami były Gestapo (kierowane przez Heinricha Müllera) i Kripo (kierowane przez Arthura Nebe). W ten sposób powstała struktura, której dwa podstawowe trzony w swoich działaniach wzajemnie się uzupełniały.

Najważniejszymi instrumentami władzy, które wygenerował Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy, dowodzony w latach 1939-1942 przez SS-Gruppenführera (od 27.09.1941 r. SS-Obergruppenführera) Reinharda Heydricha, po jego śmierci w czerwcu 1942 r. nadzorowany bezpośrednio przez Heinricha Himmlera, który władzę nad nim - w dniu 1.01.1943 r. - przekazał SS-Obergruppenführerowi dr Ernstowi Kaltenbrunnerowi w odniesieniu do obozów koncentracyjnych były instytucje aresztu ochronnego i aresztu prewencyjnego, których stosowanie i zakres decydowały o ilości deportowanych do nich więźniarek i więźniów (z wyłączeniem Żydów i Cyganów), a w latach 1943-1944 również o formie zarządzania niektórymi z obozów.

Powstanie RSHA kończyło ostatecznie etap sporów między cywilnymi organami administracji sądowej podlegającymi Ministerstwu Sprawiedliwości Rzeszy a Gestapo i Kripo w sprawach zasad pozbawiania wolności i deportacji więźniów do obozów koncentracyjnych. W ramach Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy za sprawy stosowania owych sankcji odpowiedzialny był Referat IV C 2 - Stosowanie Aresztu Ochronnego oraz Referat V A 2 - Stosowanie Aresztu Prewencyjnego, od których decyzji zależała liczba więźniów osadzonych w obozach. Z takich zależności miedzy RSHA a IKL czy SS-WVHA wynikały także dla owych obozów koncentracyjnych również inne konsekwencje, które związane były z relacjami Sipo i SS-SD oraz RKPA i Inspektoratem Obozów Koncentracyjnych oraz Głównym Urzędem Gospodarczo-Administracyjnym SS. Nieokreśloność czasu stosowania aresztu ochronnego i aresztu prewencyjnego powodowała bowiem sytuacje, w której osadzeni w obozach więźniowie mieli być nadal kontrolowani pośrednio przez odpowiednie organy RSHA. Instrumentem realizującym ten cel były obozowe wydziały II - polityczne, które stanowiły placówki Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy na ich terenie, a przed powstaniem RSHA - policji kryminalnej, Policji Bezpieczeństwa oraz Służby Bezpieczeństwa SS. W dalszej perspektywie czasowej, tj. od 1942 r., obozowe wydziały polityczne kontrolowały proces eksterminacji przywożonych do obozów koncentracyjnych Żydów, starając się realizować politykę ich masowej eksterminacji, będąc często w opozycji wobec innych komórek obozowej administracji, które chciały go łączyć m.in. z wykorzystaniem ich siły roboczej dla potrzeb obozowych filii zakładów przemysłowych oraz innych instytucji, realizując postulat "wyniszczania przez pracę". W 1943 r. z owej "sprzeczności interesów" wyłoniły się nowe formy zarządzania obozami koncentracyjnymi, głównie dla europejskich Żydów, które kontrolowane miały być przez RSHA, a rola Inspektoratu Obozów Koncentracyjnych oraz Głównego Urzędu Gospodarczo-Administracyjnego SS sprowadzać się miała wyłącznie do administrowania nimi.

Z obecności placówek RSHA na terenie niemieckich obozów koncentracyjnych, stanowiących domenę IKL, wynikały również i inne konsekwencje. Jedną z nich był monopol wydziałów politycznych na nadawanie więźniom statusu obozowego w postaci kolorowych trójkątów, określających ogólnie rodzaj powodów, dla których deportowano ich do obozów koncentracyjnych, zaś o selekcji więźniów decydowały ostatecznie Referaty Przyjęć i Zwolnień z Obozu wydziałów politycznych, zajmujące się również ewidencją więźniów oraz kontrolą ich zagłady w obozach.

Relacje RSHA - IKL (SS-WVHA) były bardzo złożone, pod koniec 1942 r. obejmowały dwie formy realizacji zadań: eksterminacji jak największych grup etnicznych w jak najszybszym czasie oraz zagospodarowania potencjału siły roboczej więźniów skazanych i tak na zagładę dla potrzeb zmilitaryzowanej gospodarki niemieckiej. Kwestia uwidoczniła się w szczególności np. w listopadzie 1944 r., kiedy Himmler wydal rozkaz wstrzymania dalszej masowej eksterminacji Żydów w oświęcimskim kompleksie obozowym. Data ta zbiegła się nieprzypadkowo z apogeum rozwoju sieci podobozów niemieckich obozów koncentracyjnych i miała z nią wyraźny związek, chociaż w szerszym kontekście związane to było i tak z ogólną sytuacją militarną panującą w tym czasie w III Rzeszy. Tym samym Inspektorat Obozów Koncentracyjnych odzyskał swoją wcześniejszą pozycje, jaką posiadał przed 1943 r., w zakresie całkowitej kontroli administracyjnej nad obozami, ponieważ do tego czasu zlikwidowano te z nich, w których SS-WVHA był jedynie ich częściowym administratorem, a faktyczną władzę w nich sprawował RSHA (KL Vaivara, KL Riga, KL Płaszów, KL Warschau, KL Herzogenbusch). W tym sensie podporządkowanie wielu obozów koncentracyjnych zależne było w znacznej mierze od priorytetów, jakie realizowały Sztafety Ochronne. W okresie gdy dokonywano ludobójstwa na całych narodach, Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (niezależnie od własnych obozów w Chełmnie nad Nerem, Sobiborze, Treblince i Bełżcu) miał określone wpływy w ich systemie.

W czasie gdy ważniejsze od natychmiastowej zagłady jak największej liczby Żydów stało się realizowanie planów produkcyjnych i reprodukcja potencjału militarnego III Rzeszy, inicjatywę w zakresie kontroli nad całością ich struktury administracyjnej przejmował SS-WVHA, traktowany również jako instrument konsekwentnego zwiększania znaczenia ekonomicznego Sztafet Ochronnych w systemie ekonomicznym Niemiec. Nie można jednocześnie zapominać, że ostateczne cele SS-WVHA i RSHA były tożsame - prowadzić miały bowiem do ludobójstwa, tyle że SS-WVHA odpowiadał za administrowanie obozami, natomiast RSHA decydował o życiu lub śmierci więźniów, a o tempie i formach owej zagłady decydował Himmler.

STRUKTURA RSHA

Urząd I -

Sprawy Osobowe - w jego kompetencjach leżały sprawy personalne Gestapo, Kripo, SS-SD, SS i NSDAP, administracyjne, organizacyjne oraz szkolenie)

Urząd II -

Organizacja, Administracja i Prawo - zajmujący się m.in. zagadnieniami prawnymi, paszportami, sprawami budżetowymi Sipo i SS-SD oraz środkami łączności i komunikacji

Urząd III -

Społeczeństwo Niemieckie - zaangażowany w badanie zagadnień porządku prawnego, narodowości, kultury i przemysłu, monitorujący publikacje i prowadzący studia nad ich treścią, oraz sporządzający materiały szkoleniowe dla potrzeb wojny psychologicznej

Urząd IV -

Tajna Policja Państwowa, zwany również Urzędem do Spraw Badania Rozpoznania i Zwalczania Przeciwnika

składał się m.in. z:

Departamentu IV A - Komunizm, Marksizm i Reakcja

Departamentu IV B - Kościół Katolicki, Kościoły Ewangelickie i Żydzi

Departamentu IV D - Protektorat Czech i Moraw, Generalne Gubernatorstwo i Obszary                                    Okupowane

Departamentu IV E - Kontrwywiad

Departamentu IV F - Policja Graniczna

Urząd V -

Zwalczanie Przestępczości Kryminalnej - do którego należała m.in. Grupa Referatów V A - Polityka Kryminalna i Prewencja wraz z ważnym Wydziałem V A 2 - Stosowanie Aresztu Prewencyjnego i Referatem do Zwalczania Przestępczości Młodocianych

Urząd VI -

Wywiad Zagraniczny - po nieudanym zamachu na Hitlera 20.07.1944 r. stał się jedyną służbą wywiadowczą III Rzeszy

Urząd VII -

Badania nad Światopoglądem, Analizy i Archiwum - zajmujący się m.in. sporządzaniem ekspertyz na użytek innych urzędów, departamentów i referatów RSHA

- - - - - - - - - - - -
<-powrót | w górę

© Copyright Szycha (2004-2015)